Siyəzən
Rayon haqqında məlumat
Yaşadıgımız bölgənin ərazisində vaxtilə Ağ Siyəzən və Qara Siyəzən adında kəndlər mövcud olubdur. Siyəzən sözünün yozumu ilə bağlı ehtimallardan birində deyilir ki, Siyəzən tat dilində “siyahzən”, yəni “qaravuran”, “ovçu” deməkdir. Bu şəhərin əvvəlki adı Qızılburun olubdur. Deyilənlərə görə bu torpaq vaxtilə ilan mələyən çöllərdən ibarətmiş. Bakı-Şollar su kəməri çəkiləndə işçi qüvvəsi kimi ətraf kəndlərdən bura adamlar köç edirlər. Bu hadisə 1911-16-cı illər arasında baş vermişdir. Qızılburunun yaşayış mərkəzinə çevrilməsində “Qızılburun” dəmiryolu stansiyasının böyük rolu olmuşdur. Beləliklə, zaman ötdükcə, illər bir-birini əvəzlədikcə stansiyada işləyənlər də, su kəmərinin tikintisində çalışanlar da Qızılburunun daimi sakinlərə çevrildilər.
1938-1939-cu illərdə indiki Siyəzən rayonu ərazisində geoloqlar zəngin neft yataqlarının olmasını aşkar etdilər. Ərazidə ilk buruqlar qazıldı. Zəngin neft yataqlarının kəşfi bu yerlərin perspektivliyini artırdı. “Qara qızıl”ın sorağı ilə təkcə ətraf kəndlərdən deyil, qonşu Xızı, Dəvəçi rayonlarından, zaman-zaman Azərbaycanın ən ucqar bölgələrindən buraya işləməyə gələnlərin hesabına Siyəzən şəhəri sürətlə böyüyür, simasını dəyişirdi. Siyəzən rayonu ilk dəfə 1940-cı ilin fevral ayının 11-də təşkil edilmişdir. 1959-cu ildə rayon statusu ləğv edilərək Dəvəçi rayonunun tərkibinə verilmişdir. 1992-ci il aprel ayının 2-də Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Milli Şurasının qərarı ilə Siyəzən rayonu 1959-cu il sərhədləri daxilində yenidən bərpa olunmuşdur.
Siyəzən rayonu Böyük Qafqaz dağlarının cənub-şərq ətəklərində yerləşir. Qərbdən Dəvəçi, cənub-şərqdən Xızı rayonları, şərqdən isə Xəzər dənizi ilə həmsərhəddir. İqlimi mülayim isti və quru subtropikdir. Orta temperatur yanvarda 1,5°C-dən 4°C-yə, iyulda müvafiq olaraq 15°C və 25°C-yə qədərdir. Yayı quraq keçir. İllik yağıntının miqdarı 300-650 mm-dir. Rayonun ərazisindən axan Gil-gilçay və Ataçay çayları Xəzər dənizi hövzəsinə aiddir. Torpaqları əsasən şorakətvari boz-qonur torpaqlardır.
Rayona aid qeyri-maddi mədəni irs nümunələri
- Qışlaq
- Qız-gəlin oyunları
- Qızıl kəmər
- Qodu-qodu
- Qohum-əqrəba
- Qolbaq (bilərzik)
- Qoltuq nağara
- Qondara
- Qopuz
- Qoşa nağara
- Qoşqu nəqliyyat vasitələri
- Qoşma
- Qovurma və qızartma
- Qovut
- Qoyunçuluq təsərrüfatı
- Qrafika
- Qul Mahmud
- Qurama tikmə
- Qurban bayramı
- Qurşaq
- Qutab/Kətə
- Quymaq
- Lavaş
- Laylalar
- Ləbbadə
- Lətifələr
- Ləvəngi
- Lirik janrlar
- Lirik mahnılar
- Mağara
- Mahur-hindi
- Maxara (Südçörəyi)
- Maldar
- Manqal
- Maral oyunu
- Medalyon
- Memar
- Metal nimçə
- Metalişləmə
- Meydan tamaşaları
- Meyxana
- Məbəd
- Məcməyi
- Məişət mahnıları
- Məişət mərasimləri
- Məişət nağılları
- Məjdiyyə (məcidiyyə)
- Məlikməmməd
- Mərasim nəğmələri
- Mərasim oyunları
- Mərasim tamaşaları
- Mərasim yeməkləri
- Mərasimlər
- Məscid
- Məskunlaşma
- Məst
- Məşşatə
- Miflər
- Mifoloji rəvayətlər
- Mifoloji varlıqlar
- Mil oyunu
- Milli çalğı alətləri
- Milli geyim
- Milli mətbəx
- Minarə
- Minasazlıq
- Miniatür
- Minik və yük nəqliyyatı
- Mirvari boyunbağı
- Mis kasa
- Mis şərbət qabı
- Misgərlik