Zaqatala
Rayon haqqında məlumat
Zaqatala rayonu Azərbaycan Respublikasının şimali-qərbində, paytaxt Bakı şəhərindən 430 km məsafədə, Böyük Qafqaz sıra dağlarının cənub ətəklərində, Alazan-Əyriçay vadisində, Yevlax-Balakən şosse yolu üzərində yerləşir. Cənubdan Gürcüstan Respublikası, şimaldan Dağıstan Respublikası, qərbdən və şərqdən Balakən və Qax inzibati rayonları ilə həmsərhəddir. Rayonun mərkəzi Zaqatala şəhəridir. Şəhər dəniz səviyyəsindən 535 metr hündürlükdə yerləşir.
Zaqatala inzibati rayonu 1930-cu ildə təşkil edilmişdir. Rayonunun ümumi sahəsi 1348 km2-dir. Ərazisi dağlıq və aran hissədən ibarətdir. Rayonun ərazisindən 7 çay axır: Qanıx çay (Alazan), Tala çay, Katex çay, Muxax çay, Bəkməz çay və s. Müasir Zaqatala adı Sakatala (Sak düzü) adının dəyişilmiş formasıdır və sak tayfalarının adı ilə bağlıdır.
Rayonun əlverişli təbii-coğrafi şəraiti, qarlı dağları, buz bulaqları, meşələri, yaylaqları, gözəl iqlimi və münbit torpaqları vardır. Rayon ərazisində Zaqatala Dövlət Qoruğu, Zaqatala şəlaləsi, ölkə və rayon əhəmiyyətli 108 tarix-mədəniyyət abidəsi vardır. Onlardan Mamrux kəndi ərazisindəki II-IV əsrlərə aid alban abidəsi, V-VII əsrlərə aid Zaqatala səddi, Car kəndi ərazisində XVI əsrə aid Cingözqala, 1830-cu ildə tikilmiş Zaqatala qalasını və s. göstərmək olar.
Rayonun şimal-şərq ərazisində dağlıq, cənub və cənub-qərb hissədə düzənlik relyef üstünlük təşkil edir. Rayonda ən uca nöqtə Quton dağıdır (3648 m). Düzənlikdə mülayim, dağlarda soyuq iqlim müşahidə olunur. Yanvar ayının orta temperaturu düzənlikdə -1°C, dağlarda -10°C, iyul ayının orta temperaturu isə, müvafiq olaraq +24°C və +5°C olur. Burada ildə 600-1600 mm yağıntı düşür. Rayon ərazisinin yarısı dağlıq ərazi və meşələrdən ibarətdir. Zaqatala rayonunda azərbaycanlılar, saxurlar, avarlar, ingiloylar ruslar və başqa xalqların nümayəndələri yaşayır. Əhalinin əsas məşğuliyyətini heyvandarlıq, taxılçılıq, tütünçülük, fındıqçılıq, çayçılıq təşkil edir.
Rayona aid qeyri-maddi mədəni irs nümunələri
- Qırxım
- Qışlaq
- Qız-gəlin oyunları
- Qızıl kəmər
- Qodu-qodu
- Qohum-əqrəba
- Qolbaq (bilərzik)
- Qoltuq nağara
- Qondara
- Qopuz
- Qoşa nağara
- Qoşqu nəqliyyat vasitələri
- Qoşma
- Qovurma və qızartma
- Qovut
- Qoyunçuluq təsərrüfatı
- Qrafika
- Qul Mahmud
- Qurama tikmə
- Qurban bayramı
- Qurşaq
- Qutab/Kətə
- Quymaq
- Lapçın
- Lavaş
- Laylalar
- Ləbbadə
- Lətifələr
- Ləvəngi
- Lirik janrlar
- Lirik mahnılar
- Mağara
- Mahur-hindi
- Maxara (Südçörəyi)
- Maldar
- Manqal
- Maral oyunu
- Medalyon
- Memar
- Metal nimçə
- Metalişləmə
- Meydan tamaşaları
- Meyxana
- Məbəd
- Məcməyi
- Mədrəsə
- Məişət mahnıları
- Məişət mərasimləri
- Məişət nağılları
- Məjdiyyə (məcidiyyə)
- Məlikməmməd
- Mərasim nəğmələri
- Mərasim oyunları
- Mərasim tamaşaları
- Mərasim yeməkləri
- Mərasimlər
- Məscid
- Məskunlaşma
- Məst
- Məşşatə
- Miflər
- Mifoloji rəvayətlər
- Mifoloji varlıqlar
- Mil oyunu
- Milli çalğı alətləri
- Milli geyim
- Milli mətbəx
- Minarə
- Minasazlıq
- Miniatür
- Minik və yük nəqliyyatı
- Mirvari boyunbağı